Christoffel Plantijn was de meest productieve drukker-uitgever in Europa in de zestiende eeuw. Geboren in Tours (Frankrijk) rond 1520 vestigde hij zich in Antwerpen in 1548-1549, waar hij aanvankelijk als boekbinder werkte. Na een paar jaar richtte hij zijn eigen drukkerij op, in 1555 drukte hij zijn eerste boek. In die jaren was Antwerpen de welvarendste stad van de Nederlanden, maar de godsdienstoorlogen en de opstand tegen de katholieke Spaanse overheersing maakten de handel steeds moeilijker. Plantijn slaagde erin zijn bedrijf op succesvolle manier door deze veelbewogen periode te loodsen, doordat hij de politieke gezindte van het moment steeds juist aanvoelde. Hij had zijn drukkerij kunnen oprichten met steun van protestantse financiers, maar zocht daarna de gunst van de Spaanse autoriteiten. Onderdeel van dit plan was het overtuigen van koning Filips II van Spanje om het drukken van een nieuwe meertalige bijbel te subsidiëren. Dit project resulteerde in de meest indrukwekkende publicatie van de zestiende eeuw: de Biblia regia, een uitgave van de bijbel in vijf talen, aangevuld met tal van taalkundige en historische verhandelingen door de beste geleerden van die tijd. Plantijns contacten met de Spaanse autoriteiten brachten hem ook lucratieve contracten voor het drukken van liturgische werken voor de Spaanse gebieden. Tussen 1572 en 1576 werden meer dan honderdduizend exemplaren van missalen, brevieren en getijdenboeken verscheept vanuit Antwerpen naar Spanje.
Hierna maakte de oorlog in de Nederlanden het economisch leven in Antwerpen steeds moeilijker. De calvinisten veroverden de controle over de stad, maar toen de Spaanse troepen in 1583 weer de overhand behaalden en Antwerpen bedreigden, week Plantijn uit en vestigde hij een nieuwe drukkerij in het calvinistische Leiden. Zodra Farnese in 1585 Antwerpen had ingenomen keerde Plantijn terug en beloofde zijn steun opnieuw aan de katholieke zaak. Vier jaar later stierf hij, op 1 juli 1589.
In zijn carrière publiceerde Plantijn 2.450 uitgaven. Op het hoogtepunt in de vroege jaren 1570 had hij zestien persen in bedrijf, een verbazingwekkend aantal voor een drukkerij in het zestiende-eeuwse Europa. Terwijl de bijbeledities, de hierboven genoemde liturgische boeken en theologische verhandelingen zijn productie domineerden, gaf hij ook tal van klassieke auteurs, verhandelingen over canoniek en burgerlijk recht, en historische verhandelingen uit. Daarnaast kenden veel van zijn wetenschappelijke werken in heel Europa grote belangstelling en werden zijn rijk geïllustreerde edities vaak geïmiteerd.
Verder lezen
Karel Bostoen, 1991. `De wetenschappelijke grondslag van de Nederlandse cultuurpolitiek: taal en letteren rondom Plantijn.’ De Gulden Passer 69.