Leonard de Fuyter

Het beroemde stadstheater in Amsterdam, dat in 1638 zijn deuren opende met de premiere van de Gijsbreght van Aemstel, was zo fonkelnieuw en ongekend dat Nederland er zelfs een nieuw woord voor uitvond. Dit was de moeder aller Schouwburgen. Het prestigieuze instituut bracht het toneel in de stad en de culturele industrie die met theaterproducties gemoeid is, tot een ongekende bloei. Gemiddeld tweemaal per week, op maandag en donderdag, stonden er voorstellingen geprogrammeerd, waarvoor programmeurs, toneelschrijvers, acteurs, muzikanten, decorbouwers en allerhande personeel in touw kwamen.

Leonard de Fuyter (1622-1658) is acteur en toneelschrijver en behoort tot de eerste generatie Schouwburg-kunstenaars, die het Amsterdamse publiek trakteerden op schitterende nieuwe stukken. Niet dat De Fuyter als speler de show heeft gestolen; hij heeft bescheiden rollen en krijgt daarvoor ronduit karig betaald, twee gulden per voorstelling. De grote verdienste van De Fuyter ligt in het feit dat hij als toneeldichter een van de populairste voorstellingen heeft gemaakt uit het repertoire van de Amsterdamse Schouwburg. Zijn topstuk ’t Verwarde Hof kwam in 1647 in premiere, werd in dat jaar maar liefst negenmaal opgevoerd en is tot diep in de achttiende eeuw jaarlijks blijven terugkeren op het toneel. Zelfs in het buitenland is het met regelmaat opgevoerd en vertaald, in Duitsland, Denemarken en het Baltische gebied.

Met die internationale verspreiding is De Fuyters toneelstuk ‘t Verwarde Hof kenmerkend voor de Nederlandse cultuurproductie in de Gouden Eeuw. Ook de wijze waarop het stuk in Amsterdam is binnengekomen, laat zien hoe sterk ons land op Europa was georiënteerd. Want De Fuyter heeft zijn meesterstuk ontleend aan de Spaanse toneeltraditie van de Siglo de Oro, en wel, zoals hij zelf zegt, aan zijn grote voorbeeld, de ‘God der Poeten, den grooten Spaensche Poët Lope de Vega Carpio’.

Kon Leonard de Fuyter dan werkelijk alles, zelfs Spaans lezen? Nee, hij was maar een eenvoudige toneelspeler. Om het Spaanse stuk El palacio confuso te begrijpen en te kunnen transformeren tot een pakkende Nederlandse toneelversie, kreeg hij hulp vanuit een bijzondere groep in de Amsterdamse samenleving. De omzetting van Spaans naar Nederlands proza werd verricht door Jacobus Baroces, een Sefardische jood die kort tevoren zijn toevlucht in Nederland had genomen. Samen met hem brachten De Fuyter en andere Amsterdamse Schouwburgacteurs geweldige toneelproducties uit Spanje hier op de buhne. Meeslepend theater, met grootse intriges en schitterende kostumeringen. Ze zijn totaal verdwenen uit onze canon, maar die Spaanse stukken, destijds veel populairder dan Vondel, schreeuwen om heropvoering.